“Winterreise 29 oktober 2023”

Avonden met veel muziek van en door Schubert, met eten, drinken en dansen, die thuis bij een vriend beginnen en dikwijls eindigen in een naburig café, worden vanaf 1821 ‘Schubertiades’ genoemd. Wat zou ik graag eens zo’n gelegenheid hebben meegemaakt, als gast aan zijn liederentafel, met Schubert aan de piano. Aan de toog zou ik de vraag hebben gesteld: “hoe is het mogelijk meneer Schubert, dat in uw composities, stem en melodie zo vanzelfsprekend samenvallen?”

Op 29 mei 2021 gaan Tonnie en ik terug in de tijd en beleven we, als u komt, een ‘Schubertiade’. Eten, drank en dans ontbreken, ook Franz Schubert is er niet, maar wel is er de Koepelkerk die intiem is als een huiskamer, er is een pianist, er is een zanger en er zijn liederen uit Winterreise van Franz Schubert.

Schubert [1797-1828] werd 31 jaar oud en schreef zo’n zeshonderd liederen! Tegen het einde van zijn korte leven componeerde hij een cyclus van vierentwintig liederen voor stem en piano op gedichten van Wilhelm Müller [1794-1827]. De hoofdfiguur uit deze cyclus Winterreise is de romantische overgevoelige jongeman, de Wanderer, die door teleurstelling en tegenslag tot in zijn diepste is geschokt. In dit concert maken we in acht liederen de obsessieve bekentenissen van deze eenzame ziel mee. Is de Wanderer zo aangeslagen door een verloren liefde, of … ? We weten het niet goed. Het verhaal blijft van  harde feiten verstoken en laat ons raden naar de reden waarom de Wanderer zich uit de voeten maakt en verder trekt. Zo laat Winterreise ons de vrijheid het verhaal aan te vullen met wat  we zelf in ons leven meemaken en kunnen we deze Wanderer tot een spiegel van ons zelf maken.

In reflectie op mijn leven koos ik nog voor een aantal liederen persoonlijk. Van een heel andere categorie, maar in het hart geraakt, zijn de teksten en liederen van: Jules de Corte, Paul van Vliet en Frans Halsema. In gedichtjes van Kees Stip (alias Trijntje Fop) spiegelen we ons aan dieren en kijken we ironisch door dierenogen ‘welke misère’ ons soms treft. Een Schubertiade is ten slotte niet af, als niet ook een ‘vrolijke noot’ wordt geraakt.

Wat ben ik ontzettend blij Tonnie, dat we aan ‘onze winterreis’ in 2020 zijn begonnen. Wij verdreven Corona met het werken aan dit programma. Wat vind ik dit een gelukkig feest om dit samen met jou te doen. Ons avontuur gaat verder als de tijd het weer toelaat om de complete Winterreise uit te voeren. In het bijzonder dank ik Jan Heije die mij in de belevenis van zingen zoveel heeft gegeven en deze ‘Schubertiade’ heeft gecoacht.

Noël Casteleyn